👃 Verbos relacionados con los sentidos

Español

(-z) konturatu, -z ohartu, jabetu • erreparatu (Heg) (herr) • (no te das cuenta de nada) ez zara ezertaz konturatzen

(mostrar) erakutsi • (le enseñaron el camino a Bilbao) Bilboko bidea erakutsi zioten • (nos enseñó su oficina) bere bulegoa erakutsi zigun

aztertu, arakatu, miatu • [Elh] azterketa egin, etsamina egin • (la semana pasada me examiné Física) joan den astean Fisikako azterketa egin nuen • (vt) ikertu, aztertu, miatu • (le van a examinar el corazón antes de operarle) ebaketa egin baino lehen bihotza ikertuko diote • (Med, vt/pron) miatu

(prestar atención) arreta jarri/ipini • adi egon • arretaz entzun/begiratu • (fíjate bien en lo que voy a decirte) arretaz entzun ezazu esan behar dizudana • (el niño se fijó en los escaparates de la ciudad) haurrak hiriko erakusleihoetan jarri zuen arreta • (darse cuenta) ohartu, konturatu • (no me he fijado en tu vestido nuevo) zure soineko berriaz ez naiz ohartu • (fig) begia jaurti/bota/ipini/jarri, begiak jaurti/bota/ipini/jarri • begiz jo • begiztatu • erreparatu • (me he fijado en él desde que ha entrado en la cafetería) kafetegian sartu denetik bota diot begia

jo, talka egin • (el meteorito impactó en el desierto del Sahara) meteoritoak Saharako basamortuan jo zuen • (vt) hunkitu, zirrara egin, zirrara sorrarazi, zausk egin • (la noticia de su muerte me impactó sobremanera) haren heriotzaren berriak biziki hunkitu ninduen • (la obra de teatro impactó al público) antzezlanak zirrara handia egin zien ikusleei

begiratu • (a algn) begiratu (v nor-nori-nork) • (mira!) begira • (mirad!) ikusi! • (¿por qué me miras?) zergatik begiratzen didazu? • (¿qué miras?) zeri begiratzen diozu? • (me miró a los ojos) begietara begiratu zidan • (mira lo que hemos encontrado!) behatu zer aurkitu dugun! • (miraste en el armario?) armairua aztertu duzu?

erakutsi • (explicar) azaldu, adierazi, erakutsi • (te mostraré cómo hacerlo) nola egin erakutsiko dizut

nabari izan, nabaritu, antzeman, igarri, sumatu • (noto un poco de dolor en la mano) eskuan min pixka bat nabari dut • (se nota que no es de aquí) hemengoa ez dela igartzen zaio • (noté algo raro, pero no pude decir qué era) zerbait bitxia sumatu nuen, baina ezin esan zer • (v-pr: se les nota el cansancio) nekea sumatzen zaie • (vt) (oharra) idatzi • (debo notar eso para que no se me olvide) oharra idatzi beharra daukat hori ez ahazteko • (notaré mis comentarios junto al texto que has escrito) iruzkinak zeuk idatzitako testuaren aldamenean idatziko ditut • (vt) oharra egin, ohartarazi, seinalatu • (el profesor notó que no debíamos interpretar sus palabras al pie de la letra) irakasleak berak esandakoa hitzez hitz ez genuela ulertu behar ohartarazi zuen

begiratu, behatu • (observar las estrellas con el telescopio) izarrak teleskopioz behatu • (advertir) ohartu, konturatu, erreparatu • ikusi • (he observado en su cara señales de haber sido golpeada) bere aurpegian kolpeak jaso izanaren arrastoak ikusi ditut • (mirar, examinar) begiratu, behatu, so egin • (observar los movimientos del sospechoso) susmagarriaren mugimenduak behatu • (vt: leyes, normas) bete, gorde

usnatu, usaindu • (Elh) usain(a) hartu • usaina aditu/entzun • usnatu • (huelo la comida) bazkariaren usaina aditzen dut • (no huelo nada) ez dut ezeren usainik hartzen • () usaindu, usain egin, usnatu • (olió aquella rosa) arrosa hura usaindu zuen • (el perro olió el hueso y se marchó) txakurrak hezurrari usain egin eta alde egin zuen • (vi) usain(a) izan, usain(a) egon, usain(a) eduki, usain(a) eman • (este plato huele muy bien) plater honek oso usain ona du • (no huele a nada) ez du batere usainik • (huele a rosas) arrosa usaina ematen du • (¿a qué huele aquí?) zein usain dago hemen? • (vt fig) usain(a) hartu, susmatu, itxura hartu, iruditu • (a mí me huele que esto no va a salir bien) ongi aterako ez denaren usaina hartzen diot honi • (me olí que algo pasaba) zerbait gertatzen ari zela sumatu nuen • (me olí que iba a haber lío) istiluak sortuko ziren itxura hartu nion • (oler mal, fig) usain onik ez eman, usaindu, usain txarra izan, itxura txarra izan • (a mí aquel asunto me olía mal) gai hark ez zidan niri usain onik ematen • (me olió muy mal todo aquel asunto) oso itxura txarra hartu nion nik gaiari

ahaztu • ahantzi • (ha olvidado tu nombre) zure izena ahaztu du/zaio • (no te hemos olvidado) ez zaitugu ahantzi • (me he olvidado de su número de teléfono) haren telefono-zenbakia ahaztu dut/zait • (se me ha olvidado el libro en casa) liburua etxean ahantzi zait/dut • (no olvides que mañana es fiesta) ez ahaztu bihar jaia dela • (v.'sal')

entzun, aditu • (he oído un ruido) zarata entzun dut • (¿me oyes?) aditzen al didazu? • (vt) aditu, kasu/jaramon egin • (oyó nuestros ruegos) gure eskariak aditu zituen / gure eskariei jaramon egin zien • (gen) entzun • (oye, dime…!) aizu! • (oye, que vais demasiado rápido!) aizue, azkarregi zoazte!

gogoratu, oroitu, gogoan izan • (v-pr: recuerdan a los asesinados por la Policía en 1976) 1976an (!) Poliziak hildakoak gogoratu dituzte • (recuerdo muchos sucesos de mi infancia) nire haurtzaroko pasadizo asko gogoratzen zaizkit • (no consigo recordar dónde ocurrió) ezin dut gogoratu non gertatu zen • (lo siento, no recuerdo) barkatu, ez naiz oroitzen • (¿recuerdas la noche en que te conocí?) gogoan duzu ezagutu zintudan gaua? • (algo a algn) gogorarazi, gogora ekarri, oroitarazi • (recuérdame, por favor, que tengo que salir a las seis) seietan irten behar dudala oroitarazi, mesedez • (recordar a algn) gogora ekarri, gogorarazi • (esa figura recuerda la cabeza de un caballo) irudi horrek zaldi baten buruaren antza du • (me recuerdas a un amigo que tuve) izan nuen lagun bat gogorarazten didazu • (hacer ~, v-pr) oroitarazi

ukitu • (le he tocado el brazo y está frío) besoa ukitu diot eta hotza dago • (instrumento) jo • (va a ~ el piano) pianoa jo behar du • (vi: lotería) egokitu, tokatu • (le han tocado tres millones en la lotería) loterian hiru milioi egokitu zaizkio • (tocarle a algn hacer algo) egokitu, -i egon • (te ha tocado trabajar a ti) lan egitea zuri egokitu zaizu • (ese asunto te toca directamente) gai hori zuzenean dagokizu • (...pero le toca pasar dentro los primeros días de la primavera, a causa del confinamiento, v-pr) baina udaberriko lehen egunak bertan pasatzea tokatzen ari zaio, konfinamendua dela eta

ikusi • (con estas gafas veo bien) betaurreko hauekin ongi ikusten dut • (veamos) ikus dezagun • (veremos) ikusiko dugu • (está visto para sentencia) epaitzeko ikusia dago • (sopesar, comprobar) ikusi, aztertu, begiratu, so egin • (antes de decidir debo ver bien qué ventajas tiene) erabaki baino lehen ongi aztertu behar dut zein onura dituen • (voy a ver si ha venido) etorri den begiratzera noa • () ohartu, konturatu, ikusi • (¿has visto cómo viene cojeando?) ohartu al zara herrenka nola datorren? • (considerar, parecerle a uno) sumatu, iruditu, ikusi • (veo que tendrá que ampliar el crédito) kreditua zabaldu egin beharko duela sumatzen dut • (, a ver si...) , ea... (v.'volver') • (las dos posiciones intentarán desgastarse mutuamente a ver quién se cansa antes) bi posizioak saiatuko dira elkar higatzen, ea nor lehenago nekatu

zaindu, jagon, begiratu, behatu • (hay que vigilar a los niños en la playa) umeak hondartzan zaindu egin behar dira • (otear) zelatatu, zelatan egon, barrandatu • (Imanol vigila desde la atalaya) Imanolek talaiatik zelatatzen du