(pillar) -(en)gana heldu / iritsi, -ra heldu/iritsi • atzeman, harrapatu, atzitu • (por fin has logrado ~me) azkenean harrapatu nauzu • (llegar a algo) -(en)gana heldu/iritsi, -ra heldu/iritsi • dagokion higidura-aditza • (conseguir) erdietsi, lortu, iritsi, jadetsi • (~ los objetivos) helburuak erdietsi • (v-pr, un acuerdo) lortu (!ver sdo)
apretar
estutu • (lo apretó entre sus brazos) bere besoetan estutu zuen • (ropa) estu izan/eduki • (estos zapatos me aprietan) zapata hauek estu dauzkat • (botón) zapatu • (aprieta el botón rojo) botoi gorria sakatu
arrastrar
herrestatu, arrastatu • herrestan/arrastaka eraman, narras(ean) eraman • (iba arrastrando el abrigo; le quedaba demasiado largo) berokia arrastaka zeraman • luzeegia zetorkion • (soportar penosamente) izan, eduki, eraman • (el sector pesquero arrastra desde hace tiempo una grave crisis) arrantzak aspalditik krisi larria du /krisi larrian dago • () erakarri, liluratu • (ese cantante arrastra a las masas) kantari horrek jendea liluratu egiten du
caérsele
erori (conj nor-nori) • (se les cae) erortzen zaizkie • (se me han caído las manzanas) sagarrak erori zaizkit
colgar
eseki • zintzilikatu, dilindan jarri • (colgar la ropa al sol) arropa eguzkitan eseki • (ahorcar) urkatu, zintzilikatu • (lo condenaron a muerte y el mismo día lo colgaron) heriotza-zigorra ezarri zioten eta egun berean urkatu zuten • (después de tantos años ha decidido colgar los hábitos) hainbeste urte pasatu ondoren, apaizgoa uztea erabaki du • (teléfono) eseki, eskegi (Heg), pausatu (Ipar) • (vi, teléfono) moztu • (han colgado sin decir nada) moztu egin dute, ezer esan gabe
conducir
(coche) gidatu • eraman, eroan • (debes conducir por el carril derecho) eskuineko erreitik gidatu behar duzu • (llevar) eraman, eroan • gidatu • (me condujo a una habitación oscura) gela ilun batera eraman ninduen • (el guía que nos condujo en el museo nos mostró lo más interesante) museoan zehar gidatu gintuen gidak interesgarriena erakutsi zigun
cruzar
(atravesar) gurutzatu, zeharkatu
dar la vuelta (a un objeto, voltearlo)
--
dar la vuelta (a un lugar, recorrerlo)
--
empujar
bultzatu, bultza egin, bulkatu • (?) sakatu
enviar
bidali, igorri • (el juez envía a prisión a Sánchez y Cuixart ('ha enviado')) Sanchez eta Cuixart espetxera igorri ditu epaileak
escalar
igo, (montaña) eskalatu
estirar
tenkatu, luzatu, tiratu, atezatu • zabaldu • (Dep) luzatu
extraer
erauzi, atera • (le van a extraer el diente) hortza aterako diote • (extraer oro) urrea erauzi • (vt) atera • (deben extraer las consecuencias para que no haya fallos) ondorioak atera behar dituzte akatsik egon ez dadin • (a esa planta le extraen una sustancia) landare horri substantzia bat ateratzen diote
guiar
gidatu • (la estrella polar guía a los marineros por la noche) iparrizarrak gidatzen ditu gauez marinelak • (conducir) gidatu • (guiar un vehículo) automobila gidatu • (dirigir) gidatu, bideratu, zuzendu, eraman • (aquel profesor le guió por el buen camino) irakasle horrek bide onetik gidatu zuen
levantar
altxatu, jaiki • jaso
llevar
eraman [conj NOR-nork: (PR-CD3p) darama(tza)t (darama(tza)k/n) darama(tza), darama(tza)gu darama(tza)zue darama(tza)te, (PR) NA-rama-t, (HA-rama-k/n), ZA-rama-TZA-zu, DA-rama-ø; GA-rama-TZA-gu, ZA-rama-TZA-zue-TE, DA-rama-TZA-te; (PS: NORK-nor (nor sólo 3ªp)): nerama(tza)n (herama(tza)n) zenerama(tza)n zerama(tza)n, generama(tza)n zenerama(tza)ten zerama(tza)en (!-ten/-n?) // NE-raman, (HE-raman), ZENE-raman, ZE-rama-ø-n; GENE-raman, ZENE-rama-TE-n, ZE-rama-tza-TE-n; [conj nor-NORI-nork] (PR): ø-T/DA-t, (ø-A/NA-k/n), ø-ZU-zu, da-rama-ki-O-ø; ø-GU-gu, ø-ZUE-zue, da-rama-zki-E-te, (PS: NORK-nor-nori) NE-rama-ø-ki-dan, (HE-rama-ø-ki-an/nan), ZENE-rama-ø-ki-zun, ZE-rama-ki-ø-on; GENE-rama-ki-ø-gun, ZENE-rama-ki-ø-zue-TE-n; ZE-rama-zki-e-TE-n; I; erama - (NOR)i(eza)(zki) - (NORI)da/--/io/gu/--/ie (NORK)--/zu/--/--/zue/--] (!mej) • (lleva un vestido verde hasta la rodilla) belaunerainoko soineko berdea darama]; (v.'ducharse'); (lleva estos libros a mi habitación) liburu hauek nire gelara eraman itzazu; (¿qué llevas en el bolsillo?) zer daramazu patrikan?; (llévaselo a Jon) eramaiozu Joni; (llevamos todo el día al sol) eguzkitan daramagu egun osoa; (los jóvenes de Alsasua llevan 1286 días en la cárcel) Altsasuko gazteek 1286 (mila berrehun laurogei ta sei) egun daramatzate kartzelan; (Peru lleva años viviendo en el extranjero) Peruk urteak daramatza atzerrian bizitzen; (canc: en una bicicleta que te lleva a todas partes) edozein lekutara eramaten zaituen bizikleta batean; (llévame en tu bicicleta) eramaidazu zure bizikletan; (un cayuco que llevaba a 48 migrantes llegó por su cuenta al puerto de La Restinga en Hierro) 48 (hogei ta zortzi) migratzaile zeramatzan kaiuko bat bere kabuz iritsi da Hierroko La Restingako portura
meter
sartu [v nor-nork] • (he metido el tomate en el frigorífico) tomatea hozkailuan sartu dut • (hacer entrar) sartu, eraman • (meter a alguien en la cárcel) norbait kartzelan sartu, norbait espetxeratu • (en buen follón me has metido) istilu ederrean sartu nauzu
mover
mugitu • (si mueves las sillas habrá sitio) aulkiak mugitze badituzu lekua egongo da
pasar (vt espacio)
(vt: atravesar) pasatu • (dejar atrás [época, persona]) atzean utzi • (hojas de un libro etc.) pasatu • (sobrepasar un límite) gainditu • (de contrabando) sartu • (v.'túnel') • (GT: no sé qué pasa) ez dakit zer gertatzen den
perseguir
jarraitu, segitu, segika ibili, jazarri, esetsi, atzetik ibili/joan/etorri • (la policía persiguió a los ladrones) polizia lapurrei segika ibili zen • (+b Pol) jazarri, esetsi • (perseguir a un colectivo) kolektibo bat jazarri • (buscar, pretender) lortu nahi/gura izan • (no sé qué persigues con esa actitud) ez dakit jarrera horrekin zer lortu nahi duzun • (fig) atzean/gainean eduki • (sus fans no le dejan en paz, le persiguen noche y día) jarraitzaileak gainetik ezin kendurik dabil gau eta egun
pisar
zapaldu, zanpatu, oinkatu, ohondikatu • (no pises el suelo de la cocina, lo acabo de fregar) ez ezazu sukaldeko lurra zapal, garbitu berri dut eta
rodear
(cercar) inguratu • (nos rodearon y no pudimos escapar) inguratu egin gintuzten eta ez genuen ihes egiterik izan • (vi) inguruan ibili • (ayer rodeé el monte Izarraitz) atzo Izarraitz mendiaren inguruan ibili nintzen • (ir por desvío) itzunlinguru ibili / joan • (por aquí se rodea, pero el camino es mucho mejor) hemendik itzulinguru joango gara, baina bidea askoz hobea da
sacar
atera • kanporatu • (yo lo saqué) nik atera nuen • (he sacado el perro a la calle) txakurra kalera atera dut • (sacar la lengua) mihia atera • (saca ese vino tan bueno que tienes) ardo on-on hori atera ezazu • (no me sacó nadie a bailar) inork ez ninduen dantzan egitera atera • (le sacaron a golpes del bar) tabernatik kolpeka atera (kanporatu) zuten • (sácame de aquí, !verif) atera nazazu hemendik • () atera, lortu • (no sacarás nada de mí) nigandik ez duzu ezer lortuko • (el aceite se saca de la aceituna) olioa olibatik ateratzen da • (sonsacar) atera, esatea lortu • (estuve hablando mucho tiempo con ella, pero no le saqué nada acerca de su familia) luze hitz egin nuen harekin, baina ez nuen bere familiaz ezer esatea lortu • () atera, egin • (de esa tela se puede sacar un vestido) oihal horrekin soinekoa egin daiteke • (fotos) atera, egin • (lanzar) atera, egin, produzitu, ekoiztu • merkaturatu • (han sacado un nuevo modelo de bicicleta) bizikleta-modelo berria egin dute • (entradas) erosi • (he sacado entradas para el concierto) kontzerturako txartelak erosi ditut • (calificación, título) atera, izan • eman, jarri • (mi hijo ha sacado muy malas notas) semeak oso nota txarrak izan ditu • (he sacado sobresaliente en matemáticas) matematikan bikain eman didate • (¿has sacado el carné de conducir?) gidabaimena atera al duzu? • (conclusiones) atera • (no se deben sacar conclusiones a la ligera) ondorioak ez dira arinkeriaz atera behar • (manchas) kendu, garbitu • (este producto saca muy bien las manchas de aceite) produktu honek olio-orbanak oso ongi kentzen ditu • (ventaja) atera • (tiempo) kendu • (ref a una magnitud) ...-ago izan • (le ha sacado mucha ventaja) abantaila handia atera dio • (la primera clasificada sacó más de un minuto a la segunda) lehenak bigarrenari minutua baino gehiago kendu zion • (el hijo le saca al padre dos centímetros) semea aita baino bi zentimetro luzeagoa da • (tema) aipatu • mahaigaineratu • (no conviene que saques ahora ese tema) orain ez da komeni gai hori aipatzea • (vi, Dep) sakea egin/atera, sakatu, atera • [sólo en el juego de pelota] bota (Ipar) • (ha sacado muy largo) oso sake luzea egin du • (tienes que aprender a sacar) sakea egiten ikasi behar duzu • (GT: para sacarlo en la tele) telebistan lortzeko
traer
ekarri [PR (CD-3p) dakar(tza)t (dakar(tza)k/-n) dakar(tza)zu dakar(tza), dakar(tza)gu dakar(tza)zue dakar(tza)te; PS (od-3p) nekar(re/tza)n (hekar(re/tza)n) zenekar(re/tza)n zekar(re/tza)n, genekar(re/tza)n zenekar(tza)n zekar(tza)ten; I ekar - (NOR)i(eza)(zki) - (NORI)da/--/io/gu/--/ie (NORK)--/zu/--/--/zue/-- (ekardazu, ekarguzue etc)] • ekarri • (el chico que trae los periódicos) egunkariak ekartzen dituen mutila • (¿has traído dinero?) dirurik ekarri al duzu? • (tráeme la revista) aldizkaria ekarri itzadazu • (traiga el menú) ekarri menua! • (tráeme ese vaso de leche) ekarri esne edalontzi hori • (llevar puesto) jantzi, beztitu, ekarri • (traía un traje rosa) soineko arrosa zuen jantzita • (llevar consigo) eraman, ekarri • (¿qué traes en esa bolsa?) zer daramazu poltsa horretan? • (causar, conllevar) eragin, sortu, ekarri, eman • (eso que propones nos traerá grandes problemas) proposatzen ari zaren horrek arazo asko eragingo dizkigu • (periódico etc) esan • izan • (¡mira lo que trae el periódico!) hara zer dioen egunkariak! • (este libro trae muchas fotos) liburu honek argazki asko ditu • (traer, atraer, hacer venir) erakarri
transportar
garraiatu • eraman • (ha transportado 400 kg de harina) 400 kg irin garraiatu ditu • (este autobús puede transportar 34 pasajeros) autobus honek 34 bidaiari eraman ditzake