🧩 Conceptos gramaticales

Español

Tahitiano

  • (-mente)
  • --
  • (-ísimo)
  • --
  • (adjetivos)
  • N Adj, invariables • (una casa bella) te hō'ē fare nehenehe • (la muchacha bonita) te pōti'i purotu, (las muchachas bonitas) te mau pōti'i purotu • (adj + num) (las 9 chicas bonitas) te mau pōti'i purotu e iva (pero: son nueve las chicas bonitas: e iva mau pōti'i purotu) • (adj1 + 'e' + adj2, (si adj1=iti=pequeño: adj1 + adj2)) (tu pelo bello largo) tō'oe rouru roa 'e te hāviti, (la bella flor perfumada) te tiare no'ano'a 'e te hāviti • (tu vocecita dulce) tō'oe reo iti marū • (v.'malo')
  • (alfabeto)
  • āēīōū
  • (clasificadores)
  • --
  • (condicional)
  • --
  • (diminutivo)
  • --
  • (futuro)
  • (partícula de aspecto 'non accompli') e • (en prop sub) e, -e • (llegará mañana) e tae mai 'oia ānanahi • (ej de futuro inmediato: voy a volver) tē ho'i nei au • (yo correré) 'e horo vau
  • (honor)
  • --
  • (imperativo)
  • (partícula de aspecto imperativo o concomitante) 'a • (tb indicado a vs con e = contemplativo) (bebe este medicamento y tu enfermedad se curará del todo) e inu 'oe i terā rā'au, e maita'i roa tō 'oe mai
  • (interjeccs)
  • --
  • (nombres propios)
  • (identificador de ns propios) 'o (excepto si lleva preposición) • (Pedro fue a Papete) 'ua haere 'o Petero i Pape'ete • (24 LEÇ: art ns propios cu son suj) 'o • (Peu se fue) ua reva atu 'o Peu • (Teri'i está comiendo) te tāmā'a nei 'o Teri'i
  • (nombres)
  • --
  • (ordinales)
  • a _, te _ • (primero) a tahi
  • (participios)
  • --
  • (partitivos) (incluye gerundio)
  • --
  • (partículas)
  • (direccionales) mai (dir hacia el hablante) / atu (del hablante al oyente) / a'e (hacia un lado o a lo alto) / iho (hacia abajo) • (deícticos) nei (cerca del hablante, en el presente) / na (cerca del oyente, a cierta distancia) / ra (lejos del hablante/oyente, a distancia) • (partículas aspectuales) e (no realizado) / tē (progresivo) / i (realizado) / 'ua (perfectivo) / 'a (inceptivo) / 'ia (desiderativo) • (el carpintero construyó la casa) 'ua fa'ati'a te tāmuta i te fare, Nā te tāmuta te fare i fa'ati'a
  • (pasado)
  • (partícula de aspecto perfectivo) 'ua • (él llegó) 'ua tae mai ōna • (pasado reciente) i... (V:)na (en proposición subordinada) i, -i
  • (plural)
  • (las casas) te MAU fare • (conjunto de personas respetadas) hui • (las autoridades) te hui mana • (grupo de personas que realizan la misma actividad) fēiā • (los pescadores) te fēiā tāi'a • (los turistas) te fēiā rātere
  • (presentativos)
  • --
  • (presente)
  • (partícula de aspecto progresivo) tē (tē + V + ...nei [prox] / ...ra [alej] + pron/suj) • ('el pájaro come') tē 'amu nei te manu • (está leyendo el periódico) tē tai'o nei 'oia i te ve'a • (¿qué estás haciendo?) tē aha na 'oe? • ('non accompli', en prop sub) e, -e • (ej de pres general: los tahitianos comen pescado crudo) e 'amu te ta'ata Tahiti i te i'a ota • (pres actual o habitual: voy a la escuela) tē haere nei au i te ha'api'ira'a
  • (pron)
  • --
  • (pronombres)
  • --
  • (puntuación)
  • --
  • (sintaxis)
  • (VSO)
  • (subjuntivo)
  • (partícula de desiderativo) 'ia • ('non effectif' !?) mai
  • (verbos) (v.tb. 'presente', 'pasado', 'futuro', 'imperativo', 'subjuntivo')
  • --
  • (voz pasiva) (v.tb.'ser')
  • (el pájaro comió el mango) 'ua 'amu te manu i te vī • (el mango fue comido por el pájaro) 'ua 'amuhia te vī e te manu