🏃 Verbos de movimiento intransitivos

Español

Chamorro

  • abrirse
  • --
  • acercarse
  • --
  • andar (v irr [PS ANDUVE])
  • pokkat (mamokkat) • (anduve) mamokkat yo'
  • asistir
  • --
  • bajar
  • (bajé) malak papa' yo' (v.'ir')
  • caer (v.tb.'caerse', 'caérsele')
  • --
  • caerse (v.tb.'caérsele')
  • --
  • caminar
  • pokkat (mamokkat) • (anduve) mamokkat yo'
  • correr
  • malagu (+ yo' etc) [F/I falagu] • (corrí) malagu yo' • (correré) para bai hu falagu • (corre!) falagu! • (hice a Juan correr) hu na'falagu si Juan
  • dar la vuelta (dar media vuelta)
  • --
  • dar media vuelta
  • --
  • dar una vuelta
  • --
  • dar vueltas
  • --
  • deslizarse
  • --
  • dirigirse
  • --
  • entrar
  • (entró en la casa) humalom gue' gi gima' • (entraron en la casa) manhalom siha gi gima'
  • estar de pie
  • --
  • girar
  • bira, tarabira, totno, tutno
  • ir
  • hanao / humanao / mananao • (tb, v esp) malak [F/I falak] • (fue a Agaña) humanao gue' para Hagatña • (fui a Honolulu) malak Honolulu yo', (fui a la tienda) malak i tenda yo' • (ve a la tienda) falak i tenda • (iré a la tienda) para bai hu falak i tenda • (~ para algn) hanagui • (~ a por algn) hanaguiyi • (irá) para u hanao (!explic), (iré) para bai hu hanao • (no podemos ir ahora) ti siña hit manhanao pa'go
  • irse
  • (se fue) humanao gue'
  • levantarse
  • (ponerse de pie) tohge • (me levanté) tumohge yo' • (el hombre se levantó) tumohge i lahi • (se levantaron) manohge siha
  • llegar
  • --
  • marchar
  • --
  • moverse
  • --
  • nadar
  • --
  • navegar
  • {navegante} nabegadot
  • pasar (vi espacio)
  • --
  • pasar (entrar)
  • --
  • pasar (otros)
  • --
  • pasear
  • --
  • ponerse de pie
  • --
  • regresar
  • --
  • rodar
  • --
  • salir
  • (salió de la casa) humuyong gue' gi gima' • (salieron de la casa) manhuyong siha gi gima' (fuera de: gi hiyong)
  • saltar
  • --
  • sentarse
  • ta'chong (mata'chong, fata'chong) • (me senté) mata'chong yo' • (la mujer se sentó) mata'chong i palao'an • (se sentaron) manmata'chong siha • (me sentaré) para bai hu fata'chong • (siéntate!) fata'chong! • (hice a Juan sentarse) hu na'fata'chong si Juan
  • subir
  • --
  • trasladarse
  • --
  • tropezar
  • --
  • tumbarse
  • --
  • venir (v.tb.'que viene')
  • fatto (no F: matto) • (vino de la escuela) matto gue' ginen i eskuela • (vino de Saipan) matto gue' ginen Saipan • (cuando viniste) anai matto hao • (vine) matto yo' • (vendré) para bai hu fatto
  • volar
  • gupu (gumupu, pl manggupu) • (volé) gumupu yo' • (el pájaro voló) gumupu i paluma • (el pájaro está volando) gumugupu i paluma • (volaron) manggupu siha • (puedo volar) siña yo' gumupu, siña gumupu yo'
  • volver (i / t)
  • (vi) tatte
  • zambullirse
  • --